Tại Việt Nam, sự phát triển của ngành điện mặt trời trong những năm gần đây có mối liên hệ chặt chẽ với các chính sách của nhà nước. Chính sách hỗ trợ và định hướng đúng đắn đã góp phần thu hút mạnh mẽ các nguồn lực đầu tư trong và ngoài nước vào lĩnh vực này.
1. Chính sách giá mua điện (FIT) – động lực then chốt
Một trong những chính sách quan trọng nhất là cơ chế giá mua điện cố định (Feed-in Tariff – FIT). Nhà nước đã ban hành mức giá ưu đãi cho điện mặt trời nhằm khuyến khích các nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực này. Đơn cử, Quyết định 11/2017/QĐ-TTg và sau đó là Quyết định 13/2020/QĐ-TTg đã quy định mức giá hấp dẫn cho điện mặt trời nối lưới và điện mặt trời mái nhà. Những chính sách này tạo điều kiện cho các nhà đầu tư yên tâm về lợi nhuận dài hạn, giảm rủi ro tài chính, từ đó thúc đẩy làn sóng đầu tư mạnh mẽ vào điện mặt trời trên toàn quốc.
2. Chính sách thuế và tín dụng ưu đãi
Chính phủ cũng triển khai các chính sách ưu đãi về thuế và tiếp cận vốn. Các doanh nghiệp đầu tư vào điện mặt trời được miễn thuế nhập khẩu thiết bị, miễn hoặc giảm thuế thu nhập doanh nghiệp trong một số năm đầu hoạt động. Đồng thời, nhiều tổ chức tín dụng cũng được khuyến khích cung cấp gói vay ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án có vốn đầu tư lớn.
3. Chính sách quy hoạch và hành lang pháp lý
Sự rõ ràng trong quy hoạch phát triển năng lượng tái tạo cũng đóng vai trò quan trọng. Việc đưa điện mặt trời vào Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia (Quy hoạch điện VIII) giúp các nhà đầu tư xác định được tiềm năng thị trường cũng như khu vực ưu tiên đầu tư. Ngoài ra, các văn bản pháp lý liên quan đến đấu nối, cấp phép xây dựng, thỏa thuận mua bán điện (PPA) cũng ngày càng được hoàn thiện, tạo môi trường pháp lý minh bạch, ổn định cho nhà đầu tư.
4. Những tồn tại và thách thức
Bên cạnh những tác động tích cực, chính sách của nhà nước vẫn còn một số bất cập. Việc thay đổi cơ chế giá FIT sang cơ chế đấu thầu cạnh tranh trong thời gian ngắn khiến nhiều nhà đầu tư lúng túng và trì hoãn kế hoạch. Mặt khác, cơ sở hạ tầng truyền tải chưa đồng bộ, thủ tục hành chính còn chồng chéo cũng là rào cản lớn ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư.
5. Kiến nghị và hướng đi tương lai
Để tiếp tục thu hút đầu tư và đảm bảo phát triển bền vững điện năng lượng mặt trời, Nhà nước cần:
- Xây dựng cơ chế giá điện hợp lý, ổn định và có lộ trình rõ ràng.
- Đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng truyền tải và lưu trữ năng lượng.
- Rút gọn thủ tục hành chính, minh bạch hóa quy trình cấp phép.
- Khuyến khích các mô hình điện mặt trời cộng đồng và phân tán.
Kết luận
Chính sách nhà nước đóng vai trò trung tâm trong việc thúc đẩy đầu tư vào điện năng lượng mặt trời. Những bước đi đúng đắn trong thời gian qua đã tạo tiền đề cho sự bùng nổ của ngành năng lượng sạch. Tuy nhiên, để duy trì đà phát triển và tối ưu hóa nguồn lực xã hội, cần tiếp tục điều chỉnh và hoàn thiện khung chính sách theo hướng minh bạch, nhất quán và phù hợp với xu thế toàn cầu hóa năng lượng tái tạo.